Nguyên nhân trực tiếp, dễ nhìn thấy là số lượng 1.226 ứng viên được công nhận lần này, bị coi là nhiều. Nhưng nếu lấy 1.226 ứng viên đạt chuẩn giáo sư (85) và phó giáo sư (1.141) chia đều cho khoảng 350 đại học ở Việt Nam thì thực ra trung bình mỗi trường lần này chỉ có 4-5 giảng viên được công nhận. Trong bối cảnh tỷ lệ giáo sư, phó giáo sư của các đại học ở Việt Nam mới đạt khoảng 15-16% số giảng viên, thì số lượng đó không phải là nhiều, nếu không nói là ít.
Vấn đề làm ồn ào dư luận là số lượng ứng viên được công nhận năm nay tăng đột biến so với năm trước (hơn 60%). Trong bối cảnh các tiêu chuẩn để được công nhận giáo sư, phó giáo sư sẽ được thắt chặt hơn trong năm tới, trong đó có những tiêu chuẩn bất khả thi với nhiều người (công bố trên các tạp chí quốc tế thuộc danh mục SCOPUS, ISI), sự gia tăng đột biến về số lượng này làm cho dư luận nghi ngờ nhiều ứng viên đã tranh thủ lên chuyến tàu vét, và có thể có hội đồng đã xuê xoa cho lọt nhiều ứng viên chưa đủ chuẩn.
Thủ tướng đã có ý kiến chỉ đạo, Hội đồng Chức danh giáo sư nhà nước và các Hội đồng ngành đang xem xét rà soát, chắc chắn sẽ có câu trả lời trước công luận.
Ngoài lý do dễ thấy trên, còn hai nguyên nhân nữa dễ làm nóng dư luận xã hội. Thứ nhất liên quan đến việc xác định nội hàm các chức danh giáo sư, phó giáo sư. Ở hầu hết đại học trên thế giới, Professor (giáo sư), Associate Professor (phó giáo sư) và Assistant Professor (tạm gọi là trợ giáo sư) là 3 chức danh khoa học, đồng thời cũng là 3 chức danh nghề nghiệp chính (để hưởng lương) của giảng viên đại học.
Ở Việt Nam thì khác, giáo sư và phó giáo sư được coi là chức danh khoa học (trước đây hay gọi là học hàm) của giảng viên đại học chứ không phải là chức danh nghề nghiệp. Hệ thống chức danh nghề nghiệp chính thức của giảng viên đại học Việt Nam là giảng viên (hạng III), giảng viên chính (hạng II) và giảng viên cao cấp (hạng I), chứ không phải là giáo sư, phó giáo sư.
Để xếp bậc lương cho các giáo sư, phó giáo sư (nhằm tránh cái danh hão), trước đây phó giáo sư được xếp ngang với giảng viên chính, giáo sư ngang với giảng viên cao cấp, nhưng từ năm 2016 cả hai đều thuộc bậc giảng viên cao cấp.
Quan niệm coi giáo sư, phó giáo sư chỉ là chức danh khoa học mà không phải là chức danh nghề nghiệp làm cho danh giáo sư, phó giáo sư ở Việt Nam có vẻ "oai hơn", và vì vậy cũng làm cho xã hội dễ gây "dị ứng" hơn.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét